Türkiye’de ekonomiye yön veren, kredi faizleri ile döviz kurlarını istediği gibi muhtemel oluşabilecek risklere karşı koruyan bir Merkez Bankamız bulunuyor. Ekonomi uzmanları, ekonomi patronları derken ne kadar ihtiyacımız olur bilinmez ama küresel piyasalarda itibarımızı daha yükseltecek bir çalışmaya, yani milli kredi derecelendirme kuruluşu için ilk adımların atıldığını belirtmek isterim.
Şahsen benim merak ettiğim bir konu da; Amerika da kurulmuş bir kredi derecelendirme kuruluşu ülkemiz için kredi notu verebiliyor. Peki bizim kurduğumuz derecelendirme kuruluşu Amerika için kredi notu verecek mi? Amerikanın ekonomisi hakkında rapor verebilecek mi? Yani yurt dışında bir ülkeye ne kadar bir kredi derecelendirmesi yapabileceğiz gibi soruların cevapları önemli.
Milli Derecelendirme Kuruluşu Çalışmaları
Milli kredi derecelendirme kuruluşunun açılış çalışmalarının başladığına dair müjdeyi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) başkanı Akben verdi. Özel bir şirketin ya da özel bir bankanın bu işi üstleneceği yönünde bir imada bulunulsa da sanırım şu an için ülkemizde çok zor bir iş. Özel bir kurumun kredi derecelendirmesi yapması biraz irdelenip incelenmesi ve tartışılması gereken bir konu gibi duruyor.
Türkiye’deki kredilere derecelendirme yapılması planlanıyorsa bu işlemi üstlenecek kurumun Türkiye ekonomisini yakından tanıması, alınan kararlar neticesinde nasıl bir tepkiyle karşılaşılacağını, karşılaşacağı siyasi tepkiler için almış olduğu kararların arkasında durabilmesi önemli bir husus.
Hedef Bu Sene İçinde Kurulması
Milli Kredi Derecelendirme kuruluşunun bu yıl içerisinde kurulmasını hedeflediklerini belirten Akben, mevduat faizleri için BDDK’nın herhangi bir düzenlemesinin olmadığını söyledi.
Kredi Derecelendirme Kuruluşları Ne Yapar?
Öncelikle bağımsız bir şekilde hareketle borçluların kredi olarak güvenirliliğini, borçlunun borcunu ifası için düzenli ödeme kapasitesini ölçen bir nevi Kredi Notu diyebileceğimiz tarafsız görüşlerini dile getiren şirketlerdir. Zaman zaman medya üzerinden duyduğumuz kredi derecelendirme şirketlerinin en gözde olanlarını Fitch, Moody’s ve Standart&Poor’s olarak sıralayabiliriz.
Kurulan derecelendirme kuruluşları borçlu şirketler ile birlikte ülkelere de borçları ve ödemeleri üzerinden hareketle bir nevi notlar vermektedir. Ne kadar doğru raporları bulunur bilinmez ancak yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı yatırımcıların bir çoğu bu kredi derecelendirme kuruluşlarının notlarına ve raporlarına göre hareket edebiliyor. Özellikle ülkeler kendi ekonomileri içerisine sıcak para girişinin sağlanması adına yüksek not almak için çaba gösterirler. Burada da ülkenin ekonomisi, riskleri, mevcut borçları gibi unsurları göz önünde bulundurarak kredi notu uygulaması yaparlar.
Kredi Derecelendirme Kuruluşunun Notu Ne Kadar Güvenilir?
Derecelendirme kuruluşlarının vermiş olduğu kredi notları elbette referans açısından oldukça önemli bir faktör. İyi not demek ülkeye yatırımın artması, sıcak paranın gelmesi, gelen sıcak para ile ekonominin hareketlenmesi anlamına geliyor. Bu nedenle alınacak kredi notuna yatırımcılar oldukça önem veriyor. Lakin bir ülkenin ekonomisinin nasıl olacağını, hangi yönlerde hareket edeceğine dair tahminlerde bulunmak, beklentileri sıralamak her zaman doğru ve mümkün bir işlem değildir. Yani çok kötü diyerek düşük not verilen ülke ekonomisi daha yüksek bir büyüme sağlayabiliyor. Yada iyi not vermiş olduğu ülke için ekonomik açıdan daha sallantılı bir süreç geçirilebiliyor.
Dünya ekonomisinde en yüksek nota sahip iken kısa sürede iflas eden şirketler, uzun süre borçlarını ve ekonomisinin kötü olmasına rağmen bunu dünyadan saklayan ve iyi olarak gösteren bir ülke Yunanistan iyi bir örnek olarak gösterilebilir. Yani hiç bir kredi derecelendirme kuruluşunun raporları ile notlarının kesin bir dayanağı bulunmaz.
Kendimi övmek gibi olmasın ama 23 yıl önce ben teklif etmiştim, bkz: Murat Aygen, “‘İktisat Zihniyeti’ne dâir”, Yeni Forum Aylık Siyaset-İktisat-Kültür Dergisi dergisi, YF Yayıncılık Eğitim ve Sanat Ürünleri Pazarlama ve Ticaret A.Ş. (adına imtiyaz sahibi) Yönetim Kurulu Başkanı Nilüfer Yalçın, Sorumlu Yazıişleri Müdürü Ömer Lütfi Kanburoğlu, ISSN 4300-0837, Cilt 16 Sayı 310, Mart 1995, Baskı Aydoğdu Ofset, s.48.