Akreditif, en yalın hali ile ihracat ve ithalat işlemlerinde bankaların aracılı kılınması ile sağlanan, belirli bir vadeye ve tutara bağlı olan uluslararası banka garantisidir. Akreditifin temel amacı, dış ticarette güvenliği sağlamaktır. Yurt içinde de kullanılabilen akreditif, daha çok yurt dışı ticaretlerinde ön plana çıkan bir uygulama olup bankalarca belirli şartların sağlanması halinde kredi sınıfına girmektedir.
Dünya piyasalarının yüksek hacme sahip olması, farklı ülkelerdeki firmaların güven ilişkisini sağlayabilmesi adına son derece önemli bir garanti olarak kabul edilen akreditif, uluslararası piyasalarda en çok kullanılan ödeme ve garantörlük sistemidir. Akreditifte ithalatçı (amir), ihracatçı (lehtar), ithalatçının bankası, ihracatçının bankası, aracı bankalar ve kamu kuruluşları gibi taraflar bulunmaktadır.
Akreditif Çeşitleri Nelerdir?
Akreditif çeşitleri; sınıfsal olarak farklı kategorilere ayrılabilir. Garantörlük yönünden akreditifler, teyitli ve teyitsiz olmak üzere 2’ye ayrılmaktadır. Ödeme yöntemi açısından bakıldığında ise aşağıdaki türlerinden söz edilebilmektedir;
- Poliçe Kabullü Ödeme (Acceptance L/C)
- Devredilebilir (Aktarılabilir) Akreditif (Transferable L/C)
- Vadeli Ödemeli Akreditif ( Deferred Payment L/C)
- Görüldüğünde Ödemeli Akreditif (At Sight Payment L/C)
- Peşin Ödemeli Akreditif (Red Clause L/C)
- Başka Bir Akreditif Karşılığında Açılan Akreditif (Back to Back L/C)
Teyitli Akreditif Nedir?
Teyitli akreditif, ithalatçı firma ile beraber ona garantörlük eden bir bankanın akreditif sürecine dahil olmasıdır. Kısa bir ifade ile ithalatçı bankası ya da o bankaya aracılık eden başka bir bankanın, ödeme yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde devreye girerek ihracatçı firmaya ödeme yapması olarak da tanımlanabilir.
Dış ticarette bilindiği gibi farklı ödeme yöntemleri söz konusudur. Mal mukabili ödeme ya da peşin ödeme gibi ödeme yöntemleri, belirli bir tarafı korumaya yönelik iken akreditif, her iki tarafa da önemli avantajlar ve garantiler sağlamaktadır.
Teyitli akreditifte ithalatçı firmanın gerekli yükümlülükleri karşılamaması ya da ödeme yapmaması halinde kendisine garantörlük yapan bankanın ödeme yükümlülüğü doğar. İhracatçı firma, bu açıdan kendini koruma altına alır. İthalatçı firma da benzer şekilde teyitli ithalat akreditifi ile kendini güvence altına alabilir. Böylece ödeme yapamaması halinde kendi bankasını sürece dahil eder ve satın alacağı malların teslimi ile alakalı olumsuz bir durumun önüne geçer.
Akreditif Kredi Nedir?
Akreditif kredi, ödeme yükümlülüğü bulunan amirin (ithalatçı), dış ticarete yönelik ödemelerinin banka kredisi ile sağlanmasıdır. İthalatçı firma, vesaik evrakları karşılığında ihracatçı (lehtar) firmaya ödeme yapmakla mükelleftir. Bu ödemenin yapılması esnasında akreditife teyit eklenerek ya da eklenmeksizin akreditif kredisinden yararlanılabilir. Kredi vadesi, genellikle akreditif vadesine göre belirlenir.
Akreditif kredisinin teminatı, müşteriye bağlı olarak değişebilmektedir. Bir müşteriye imza karşılığında akreditif kredisi açılırken başka bir müşteriye müşteri çeki ya da gayrimenkul ipoteği karşılığında limit açılabilir. Açılacak limitin teminatı, müşterinin mali gücüne ve banka ile olan ilişkilerine bağlıdır.
Akreditif Ödeme Nedir?
Dış ticarette yoğun bir şekilde kullanılan uygulamalardan biri olan akreditif, lehtar ve amir açısından belirli yükümlülükler doğurmaktadır. İhracatçı, malların gümrük müdürlüğüne teslimi ile beraber gerekli evrakları (konşimento, poliçe, gümrük beyannamesi gibi) banka aracılığı ile amirin (ithalatçının) bankasına gönderir. İthalat yapacak olan taraf, malları gümrükten çekebilmek için bu evrakları teslim almakla mükelleftir. Akreditif ödeme, işte tam olarak bu noktada ortaya çıkmaktadır. Evrakların teslim alınabilmesi için akreditif ödemesinin akreditif sözleşmesine göre peşin ya da vadeli olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Karşılıklı Akreditif Nedir?
Karşılıklı akreditif, kendi lehine akreditif açılan bir lehtarın, bu akreditifi referans göstererek amiri olduğu bir akreditif açtırmasıdır. Özellikle malların temininde güçlük çeken firmalar, söz konusu malları başka bir yerden temin etmek amacıyla bu yola başvurmaktadırlar. Karşılıklı akreditif uygulamada Back-to Back Credit adıyla da bilinmektedir. İlk akreditif, açılacak ikinci akreditifin teminatı konumundadır.
Rotatif Akreditif Nedir?
Revolving Credit olarak da bilinen rotatif akreditif, dönerli akreditif olarak tanımlanabilir. Bu tür akreditiflerde mutlaka bir üst sınır bulunmalıdır. Bu üst sınırın tamamının ya da bir kısmının kullanımı sonrasında kalan kısım yine kullanılabilir. Şöyle ki 100.000 USD olarak açılan bir rotatif akreditifin 50.000 USD halinde iki parça şeklinde kullanılması halinde yine 100.000 USD olarak kullanımı mümkün hale gelecektir.
Teyitsiz Akreditif Nedir?
Teyitsiz akreditif, ihbar bankasının sorumluluğunun bulunmadığı akreditif türüdür. Bir ihracat akreditifinde müşterisine SWIFT ile ödeme durumunu bildiren bankanın söz konusu akreditifin ödenmemesi halinde herhangi bir sorumluluğu bulunmayacaktır. Ödemenin yapılmaması halinde ihbar bankası tarafından ancak ödeme yapılmasına dair SWIFT mesajı çekmesi mümkündür.
Bu mesajın çekilmesi, bir tür ödeme sorgulaması olarak tanımlanabilir. SWIFT mesajının çekilmesi için ihracatçı müşterinin mutlaka talimatı bulunmalıdır. Ayrıca çekilen mesaj sebebiyle müşteriden SWIFT komisyonu tahsil edilebilir.
Red Clause Akreditif Nedir?
Red clause akreditif, uygulamada kırmızı şartlı akreditif olarak karşımıza çıkmakta. Bu akreditifte lehtara söz konusu akreditifte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi adına bir tür avans sağlanmış olur. Red clause olarak belirlenen tutar, peşin olarak ödenebileceği gibi belirli bir tutarda da ödenebilir. Akreditif mesajında bu maddenin kırmızı renkle yazılması sebebiyle kırmızı şartlı akreditif adını almıştır.
Vadeli Akreditif Nedir?
Vadeli akreditif, dış ticarette en çok tercih edilen akreditif türlerinden biridir. Malların yüklenmesi ya da vesaik ibrazına göre belirli bir vade hesaplanır ve ödeme buna göre yapılır. Örnek verecek olursak; malların yüklenmesinden sonra 30 gün içerisinde ödenecektir gibi. Vadeli akreditifte her bir vade farklı bir şarta bağlanabilir.
Stand By Akreditif Nedir?
Stand by akreditif, ihtiyat akreditifi olarak da bilinmektedir. 3. Bir kişinin akreditif sürecine dahil olması anlamına gelir. Banka, üçüncü bir kişiye karşı yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde ödeme yapmakla mükellef olur. Genellikle uzun vadeli akreditif işlemlerinde kullanılan bir uygulamadır. Bu uygulamada üçüncü bir kişi ile sözleşme yapılması şarttır.
Sight Akreditif Nedir?
Sight akreditif, dış ticaret uygulamalarında en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Vesaik ibrazında ödeme yapılmasına ilişkin bir akreditif türüdür. Vesaikler hazırlandıktan sonra bankaya teslim edilir ve varsa aracı banka aracılığı ile karşı bankaya gönderilir. Vesaikler, akreditif sözleşmesinde yer alan şartları sağlıyorsa vesaik teslimi için akreditif ödemesi gerçekleştirilecektir.
Devredilebilir Akreditif Nedir?
Devredilebilir akreditif, adından da anlaşılacağı üzere lehtara devretme yetkisi sunan bir akreditiftir. Genellikle akreditif sözleşmesinde yer alan yükümlülüklerin yerine getirilemeyecek olması halinde kullanılır. Bu durumda akreditifin bir kısmı ya da tamamı ikinci bir lehtar adına devredilebilir. Buradaki en önemli husus, söz konusu devrin yalnızca bir defa gerçekleştirilebileceğidir. Kendisine devredilen akreditif, lehtar tarafından yeniden devredilemez. İlk devir esnasında birden fazla lehtar için devir mümkündür.
Dlc Akreditif Nedir?
Dlc, standart akreditif sözleşmelerini ifade eden tanımlamalardan biridir. İhracat ya da ithalat işlemlerinde söz konusu ticaretin bedelinin hangi şartlarda ödeneceğini göstermektedir. İhracatçıyı da ithalatçıyı da koruma özelliğine sahiptir. Malın ihracatı sonrasında gümrükten teslim alınması adına gönderilen vesaikler, akreditif ile ödenebilmektedir.
Akreditif Mektubu
Akreditif mektubu, akreditif için hazırlanan ve akreditife ait maddelerin yer aldığı bir belgedir. Bu belgede hangi koşullarda, hangi tarihlerde ve ne şekilde ödeme yapılacağı belirtilmektedir. Ödemenin yapılabilmesi için mektupta yer alan yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekmektedir.
