Halka arz, borsaya kote olmak isteyen yani borsada hisse senetlerini halka satmak isteyen şirketlerin yaptığı işlemdir. Halka arz işleminde, şirketin değeri belirlenir, kaç adet hisse senedi ihraç edecekleri belirlenir ve ilgili platform üzerinden talep toplanır. Örneğin bankalar, yatırım uygulamaları vs.
Halka arz edilen şirketin değeri, şuanki piyasa değeridir, fakat borsada satılmaya başlandıktan sonra şirketin gelecekteki durumu da şirketin hisse senedi fiyatlarının belirlenmesinde etkin rol oynar.
Örneğin, bir şirket çok büyük bir fabrika açtığında veya yatırım yaptığında, bunun piyasa değerine olan etkisi sıfıra yakındır. Fakat bu durum, ileride şirketin daha çok kar edeceği anlamına geldiğinden, borsada daha yüksek şekilde fiyatlanır ve doğal olarak şirketin gelecekteki pozisyonu satın alınmış olur. Peki hangi şirketler borsaya kote? Hangi şirketler halka arz edecek?
Eşit Dağıtım ve Oransal Dağıtım Nedir?
Eşit dağıtım, halka arz edilecek hisse paylarının talep eden kişi sayısına bölünerek herkese eşit miktarda dağıtılmasıdır. Örneğin halka arz edilecek pay sayısı 1000 adet, alıcı 100 adet. Herkes 10’ar adet hisse senedi satın alır. Oransal dağıtım ise yatırımda bulunduğunuz miktarın diğer yatırımcılar ile karşılaştırılarak hisse dağıtılmasıdır.
- Eşit dağıtım eğer küçük yatırımcıysanız çok daha mantıklıdır, çünkü eşit dağıtımda bütün yatırımcılar aynı miktarda hisse satın aldığı için, büyük balinaların sizi manipüle etme ihtimali çok düşüktür.
- Eşit dağıtımdan sonra herkes isterse hisse senedini satabilir.
Oransal Dağıtım
Oransal dağıtım biraz daha farklıdır. Burada herkes parası kadar konuşur. Halka arz edilen paylar, yatırımcı sayısına göre değil, yatırımcıların portföy büyüklüğüne göre bölüştürülür. Örneğin 1000 adet hisse senedi arz edilecek. Toplamda 750 bin TL, 250 bin TL olmak üzere iki alıcı var diyelim. Bu durumda 750 lot yani hisse 750 bin TL’yi verene, 250 lot ise 250 bin TL’yi verene gidecek. Yani tamamen paranıza bağlı bir şey.
Halka Arz Hisse Neden Alınır?
Halka arz edilen hissenin alınma sebebi, gelecekteki değerinin henüz fiyatlanmamış olmasından kaynaklanır. Tesla’yı örnek alalım. Tesla, aslında borsadaki değerine göre çok düşük karlar etmektedir. 700 milyar dolar değerinde olmasına rağmen geçen yıl 10 milyar dolar kar açıkladı. Yani yıllık getiri %1’den biraz fazla. Yani 100 dolar yatırıp 1 sene sonra 101 dolar almak gibi bir şey. İnsanlar bu kadar düşük getiri sunan bir şeye neden yatırım yapar?
Amerika gibi sermayenin bol olduğu ülkelerde yatırımcılar, birçok şeye yatırım yaptı ve yatırım yapılacak şey bırakmadılar. Bu nedenle artık yatırım yapmanın getirisi düştü ve insanlar daha düşük getirileri kabul edilebilir bulmaya başladı. Sermayenin bollaştığı ülkelerde paradan para kazanmak zorlaşır. Bu nedenle daha düşük getiriler daha kabul edilebilir bulunmaya başlar.
Bu gibi gelişmiş ülkelerde insanlar, keşke yatırım yapacak birini bulsam yerine, keşke yatırım yapacak bir iş, girişim ve proje bulsam derdindedir. Yani şu anda getirisi düşük olsa da ileride %2-3 getiri sağlayabilecek fikirler bulmaya yönelirler Bu yüzden getiriler düşüktür. İşte halka arz da burada devreye giriyor.
- Halka arz edilen hisseler, geleceği fiyatlanmamış hisse senetlerinden oluşur.
- Halka arz anında ve sonrasında şirketin geleceği fiyatlanır.
- Örneğin, bir şirket düşünün, yılda 1 milyon dolar kar ediyor, ancak bir kredi aldı ve yatırım yaptı birkaç sene içinde 2 milyon ya da 3 milyon dolar kar etmeye başlayacak.
- Uyanık yatırımcılar bunu fırsat bilerek hemen mevcut fiyattan hisseye yatırım yaparlar.
- Hem paralarını katlarlar hem de düzenli temettü geliri elde ederler.
Hisse Alıp Satmanın Kuralları ve Şartları
Hisse senedi alıp satarken çok derin ve zor kurallar yoktur, aslında teknik olarak hisse senedi alıp satmak çok kolay bir iştir. 18 yaşını geçen herkes borsaya girebilir ve hisse senedi ticareti yapabilir. İşte kurallar ve şartlar:
- 18 yaşını doldurmuş olmak
- Satın almak istediği hisse senedinin en az bir lot tutarı kadar hesabında para olmak.
- Örneğin bir lot hisse 56 TL ise, en az 56 TL paranız olması gerekir.
Hisse Senedi Alıp Satmak İçin İzlenmesi Gereken Yol
- En yakın aracı kuruma veya bankaya gitmeniz gerekiyor.
- Eğer bankada hesabınız yoksa, ilk önce vadesiz TL hesabı açıyor sonra borsa hesabı açıyorsunuz.
- Borsa hesabı açmak biraz uzun sürüyor, tahminen bankada 1 saate yakın kalacaksınız.
- Borsa hesabı açarken, banka size belirli bir komisyon uygulayacak, bu komisyon hisse senedini alırken ve satarken olmak üzere iki defa alınır.
- Genelde ufak portföyler için on binde 15 gibi bir oran verirler, yani 10 bin TL ile bir hisse alıp sattığınızda 30 TL komisyon ödemeniz gerekir.
- Banka ile portföyünüze göre veya yapacağınız hacme göre komisyon pazarlığı yapabilirsiniz.
- Örneğin 10 bin TL’lik bir hisse senedini alıp satarsanız 20 bin TL işlem hacmi yaparsınız. Genelde komisyon indirimi aylık 100 bin TL hacimden itibaren yapılır ve siz ne kadar çok hisse alıp satarsanız, komisyonunuz o kadar azalacaktır.
- Örneğin senede 10 milyon TL hacim yapan biri, on binde 1 gibi inanılmaz düşük komisyon oranları alabilir.
Halka Arz Ne Zaman Olur ve Nereden Takip Edilir?
Halka arz işlemleri, bir şirket belirli bir miktardaki hissesini borsada halka satmak istediği zaman oluyor. Halka arzları investing.com üzerinden takip edebilirsiniz. Halka arz takvimi veya halka arz edecek hisseler şeklinde Google üzerinde aratarak da tarihleri görüntüleyip takip edebilirsiniz.
Son 6 Ayda Halka Arz Eden Şirketler ve Mevcut Fiyatları
Son 6 ayda birçok şirket halka arz etti, kimisi arz fiyatının üstünde olup, kimisi arz fiyatını ciddi oranda geçti ve yatırımcısına bolca kazandırdı. Bu içerikteki hiçbir veri yatırım tavsiyesi olarak kabul edilmemelidir. Hisse senedi almak riskli bir yatırımdır ve anapara kaybına neden olabilir. İşte son 6 ayda halka arz etmiş şirketler; arz fiyatları ve şu anki fiyatları:
- Şeker GYO
Halka Arz Ettiği Fiyat: 1,10 TL.
Şuanki Fiyatı: 1,06 TL
Halka arz fiyatından satın alınan Şeker GYO yatırımcısına %4’e yakın kaybettirdi.
- Ensari Deri
Halka Arz Ettiği Fiyat: 15,40 TL
Şuanki Fiyat: 15,82 TL
Yatırımcısına yaklaşık %3’e yakın para kazandırdı.
- Smart Güneş
Güneş panelleri üreten bu şirket, halka arz yatırımcısına en çok parayı kazandıranlardan biri. 15,40 TL’den halka arz olan şirket, şuanki 22,84 TL fiyatıyla %48 getiri elde etti.
Halka Arz Ettiği Fiyat: 15,40 TL
Şuanki Fiyat: 22,84 TL
- Kimpur
Bir sanayi şirketi olan Kimpur, geçtiğimiz yıldan bu yana kapasitesini %20 artırdı, cirosal olarak da %131 büyüdü. Nisan sonunda 28,86 TL fiyattan halka arz etti, şuanki fiyatı ise 32,14 TL.
Halka Arz Ettiği Fiyat: 28,86 TL
Şuanki Fiyat: 32,14 TL
- BMS
Metal sektöründe faaliyet gösteren bu şirket, 19,25 TL’den halka arz etti. Şuanki fiyatı 18,14 TL.
Halka Arz Ettiği Fiyat: 19,25 TL
Şuanki Fiyat: 18,14 TL
- İMAŞ
Halka arzın en coşkulu hisselerinden biri.
Halka Arz Ettiği Fiyat: 16,50 TL
Şuanki Fiyat: 55,40 TL
- Makim Makine
9,68 TL’den halka arz eden bu şirket %60 değerlenerek hak ettiği seviye olan 15,56 TL’yi gördü
Halka Arz Ettiği Fiyat: 9,68 TL
Şuanki Fiyat: 15,56 TL
- PARDUS
Bir girişim sermayesi yatırım ortaklığı şirketi
Halka Arz Ettiği Fiyat: 2,29 TL
Şuanki Fiyat: 2,78 TL
- EUREN
8 Haziran’da halka arz etti, 17,87 TL’den 26,60 TL’ye yükseldi.
Halka Arz Ettiği Fiyat: 17,87 TL
Şuanki Fiyat: 26,60 TL
- Sun Tekstil
Halka arzdan iyi sonuç alamamış bir şirket. 26 TL’den halka arz etmesine rağmen şu anda 24,46 TL.
Halka Arz Ettiği Fiyat: 26,00 TL
Şuanki Fiyat: 24,46 TL Bu içerikte yer alan hiçbir bilgi yatırım danışmanlığı kapsamında değildir ve yatırım tavsiyesi olarak görülmemelidir. Hisse senedi riskli bir yatırımdır ve para kaybetmenize neden olabilir.
