Çek yaprak bedeli 2022 yılında güncellendi. Bankaların tek bir çek yaprağından sorumlu oldukları tutar 3.600 TL olarak duyuruldu. Banka, karşılığı olmayan bir çek için çeki ibraz edene ya da takas sisteminden sorduranlara çek tutarına bağlı olmak kaydı ile maksimum 3.600 TL ödeme yapacak.
Çek Nedir?
Çek, en anlaşılır ifade ile para yerine geçen ve kambiyo senetleri arasında yer edinen bir tür ödeme aracıdır. Ödeyen tarafa vade şansı tanımaktadır. Bir mal ya da hizmet satın alırken nakit ödeme yerine çek ile ödeme yapılabilmektedir. Çekin ibraz süresi içerisinde bankaya başvurmak kaydı ile nakite çevrilmesi mümkündür. Ayrıca faktöring şirketleri aracılığı ile vadesi gelmeden önce belirli bir komisyon ödemek şartı ile çeki kırdırmak da mümkündür.
Çek Yaprak Bedeli Nedir?
Kambiyo senedi olarak işlev gören çekler, belirli bir değere sahiptir. Üzerinde yazan tutardan bağımsız olarak her bir çek yaprağının kendine has bir değeri bulunmaktadır. Bu değer, çek yaprak bedeli olarak adlandırılmaktadır. Çek yaprak bedeli, karşılıksız çeklerde ödenecek tutarı ifade ederken aynı zamanda bankaların her bir çek yaprağı için girdikleri riski de ifade eder.
2022 Çek Yaprak Bedeli Ne Kadar?
Yıl sonuna kadar geçerli olacak 2022 çek yaprak bedeli 3.600 Türk Lirasıdır. İlgili tutarın 2023 yılında güncellenmesi beklenmektedir. Dolayısı ile bu yıl içerisinde gerçekleştirilecek çekli işlemlerde hesaplamalar 3.600 TL üzerinden yapılacaktır.
Banka Çek Sorumluluk Bedeli
Banka çek sorumluluk bedeli, karşılıksız çekler için bankaların çek ibraz edene ödeyecekleri maksimum karşılığı ifade etmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, belirlenen banka çek sorumluluk bedelinin üst sınır olarak kabul görmesidir. Banka tarafından ödenecek tutar, çek üzerinde yer alan tutara bağlı olarak değişebilir.
3.600 TL’nin altında yazılan çeklerin sorumluluk bedeli, doğrudan çek bedeli kadardır. Örneğin; 2.000 TL tutarlı bir çek için banka tarafından ödenecek tutar 2.000 TL’yi aşamaz. 3.600 TL tutarındaki bir çek için ödenen bedel ise 3.600 TL olacaktır. Banka çek sorumluluk bedelinin 3.600 TL olarak belirlenmesi sebebi ile 3.600 TL ve üzerindeki çekler için maksimum 3.600 TL ödeme yapılır.
Bankalar, belirli teminatlar karşılığında müşterilerine çek karnesi limiti açabilirler. Firmanın herhangi bir riski yoksa ve ticari geçmişi çek kullanmaya müsait ise genellikle imza ya da kefalet karşılığı çek limiti açılır. Bu durumda banka, her bir çek yaprağı için 3.600 TL’lik bir riske girmiş olur. 10 yaprak çek karnesi tahsis eden bir banka, toplamda 36.000 TL risk almış olacaktır.
Çek sorumluluk bedeli, nakit karşılığı kullanılacak çek karnesi limitlerinde blokeye alınacak mevduat tutarını belirlemede kullanılmaktadır. Bir banka, 20 yaprak çek karnesi limitini nakdi bloke karşılığı tahsis ettiği bir müşterisinden 72.000 TL tutarında nakit alacaktır.
Nakit rehin yerine gayrimenkul ipoteği ya da benzeri bir teminat da alınabilir. Risksiz müşterilerde 1’den daha düşük oranda marj uygulanması söz konusudur. Örneğin; 0,50 marj ile tahsis edilen bir çek karnesi limiti için toplam riskin yarısı kadar teminat vermek gerekecektir.
Çek Tahsil Süreleri
Çek yaprak bedeli ile alakalı önemli konulardan biri olan çek tahsil süresi, bir çekin sağlıklı bir şekilde tahsil edilebilmesi için belirlenen zaman skalasını ifade etmektedir. Çekin yazıldığı yer ile tahsil edilmek istendiği yer aynı ise 10 günlük bir süre söz konusudur. Eğer çek, yazıldığı yerden farklı bir yerde tahsil edilecekse bu süre 1 aya çıkar.
Çekin tahsil edileceği yer ile keşide yeri farklı ülkelerde ise ibraz süresi yine 1 ay olacaktır. Farklı kıtalar söz konusu olduğunda çek tahsil süresi 1 aydan 3 aya çıkmış olur. Bankalar, çek tahsil süresi sona erdikten sonra sorumluluk bedeli ödemezler; fakat çeki elinde bulunduran kişinin çek ile alakalı alacaklılık hakkı devam eder.
Kişi, tahsil süresi içerisinde başvuruda bulunmadığı için sadece çek keşidecisine karşı hak iddia edebilecektir. İcra takibi gibi yasal yollara başvurabilecek olan kişi, keşidecinin ödeme taraftarı olması halinde düzeltme hakkının kullanımına izin verebilir.
Çek Karşılıksız Çıkarsa Ne Olur?
Bir çekin karşılıksız çıkması, o çekin haklarını elinde bulunduran kişiye ya da firmaya bir takım haklar sağlar. Bu hakların başında da icra takibi başlatma hakkı gelir. Çek haklarını elinde bulunduran taraf, çekin arkasında yer alan cirantalara da başvurabilir.
Nitekim çekte keşideci kadar çek arkasında cirosu bulunan şahıslar ya da firmalar da ödeme sorumluluğunu üstlenmektedirler. Eğer çek tahsil süresi sonrasında bir talepte bulunulacaksa o zaman yalnızca çek üzerinde ismi yer alan keşideciye başvurulabilir.
Çekte Zamanaşımı
Çekin ibraz süresinin sona ermesinden sonra çekte zamanaşımı kuralları geçerli hale gelir. Çekin haklarını elinde bulunduran taraf, çek ibraz süresi sona erdikten sonra 3 yıl içerisinde gerekli başvuruları yapmalıdır. Aksi taktirde zamanaşımı meydana geldiği için herhangi bir hak talep edilemeyecektir.
Çekin zamanaşımı, çek basım tarihiyle de yakından ilgilidir. Çekin basım tarihinden 5 yıl geçtikten sonra bankadan sorumluluk bedeli tahsil edilemez. Bu sebeple çek alırken çekin keşide yeri ve tarihi kadar çek basım tarihine de bakmak gerekir. Eski tarihli bir çekin alınması, alıcı taraf açısından bir takım riskler oluşturacaktır. Özellikle çek zamanaşımı süresinin kısalması durumunun ortaya çıkması, çek haklarını elinde bulunduran taraf açısından oldukça risklidir.
Çek Nasıl Tahsil Edilir?
Çek, bankacılık sistemi başta olmak üzere birtakım aracılar eşliğinde tahsil edilebilmektedir. Çeki elinde bulunduran kişi, doğrudan karşı taraf ile iletişime geçerek elden ödeme alabilir. Bu durumda çek sahibi, çek bedelini ödediği için çeki iade alacaktır. Bu çekin tekrar kullanımı ya da iptali için bankaya başvurulması mümkündür.
Çek tahsil yöntemlerinden biri de doğrudan çek bankasına başvurmaktır. En erken keşide tarihinde olmak üzere ilgili bankaya ibraz süresi içerisinde başvurularak çek tahsili yapılabilir. Eğer çek hesabı kullanıcısının ana hesabının bulunduğu şube ile tahsilat yapılmak istenen şube farklı şubeler ise belirli tutarda çek tahsil komisyonu alınabilir.
Çek hesabının şubesinden tahsilat yapılması, olası komisyonların önüne geçecektir. Bu sebeple çek üzerinde yer alan şubeden tahsilat yapılmaya özen gösterilmelidir.
Takas sistemi, çek tahsilinde en çok kullanılan yöntemlerden bir diğeridir. Bireyler ya da firmalar, müşteri çeklerini kendi bankalarına ibraz ederek takas sistemine dahil edilmesini isteyebilirler.
Keşide tarihinde banka, müşterisi adına çeki sordurur ve karşı hesabın müsait olması halinde çek ödendikten 1 gün sonra ilgili tutarı müşterisinin hesabına geçer. Eğer söz konusu çek bankada teminat olarak kullanılacaksa tahsil edilen bedel, müşterinin kullanamayacağı şekilde aracı hesaplara aktarılacaktır.
Takas sistemi valörlü olarak çalışmakta, ayrıca sadece iş günlerinde faaliyet göstermektedir. Takas sisteminde işlem gören çek, farklı bir bankadan soruluyorsa 1 iş günü sonra hesaba geçer. Çekin bankası ile çeki sorduran kişi/kişilerin bankası aynı ise gün içerisinde de hesaba geçilebilir. Keşide tarihi tatil gününe denk geliyorsa bir sonraki iş günü takas sistemine dahil olacaktır.
