Para yerine geçen ve vadeli mal/hizmet alımı olanağı sunan çek, yurt içi ticari faaliyetlerde en sık kullanılan ödeme yöntemlerinden biridir. Özellikle esnaf ve KOBİ sınıfında yer alan işletmeler için son derece yararlı bir ödeme aracı olduğu söylenebilir. Nakit para ödeyerek bir malı ya da hizmeti satın almak yerine para işlevi gören çekin kullanılması, ödemenin çek ibrazından belirli bir süre sonra yapılmasını sağlar.
Çek Almak için İstenen Evraklar
Çek almak için istenen evraklar arasında firmanın yetki paylaşımını gösteren ve bunun dışında kalan belgeler yer almaktadır. Esnaflardan çek için istenen belgeler şunlardır;
- Firma sahibinin kimlik fotokopisi (aslının da gösterilmesi gerekir)
- Vergi levhası
- Faaliyet belgesi ya da oda kayıt belgesi
- İmza beyannamesi
- Findeks üyeliği
- Adli sicil kaydı
- Son 2 ya da 3 yıla ait mali tablolar
- Basit usulde faaliyet gösteren işletmeler için ‘’İşletme Defteri Hesap Özeti’’
- Gerçek usulde faaliyet gösteren işletmeler için ‘’Vergi Beyannamesi ve Detay Mizan’’
Esnafların yanı sıra ticari faaliyetlerini bir şirket üzerinden yürüten firmalardan da bir takım belgeler talep edilmektedir. Ticari firmalardan çek için istenen belgeler şunlardır;
- Vergi levhası
- Ortaklara ait kimlik fotokopileri
- Faaliyet belgesi ya da oda kayıt belgesi
- Noter imza sirküleri
- Ticaret Sicil Gazetesi
- Findeks üyeliği
- Ortakların adli sicil kayıtları
- Son 2 ya da 3 yıla ait mali tablolar (Detay mizan ve vergi beyannamesi)
Bankadan Çek Defteri Nasıl Alınır?
Bankadan çek defteri almak isteyenler, çek defteri almak için istenen belgeler ile beraber bir bankaya başvuruda bulunabilirler. İlk olarak hesap açılış işlemleri gerçekleştirilecektir. Daha önce firmanızın hesabının bulunduğu bir bankaya başvuru yapacaksanız normal hesaba ek olarak çek hesabı açılması yeterlidir.
Hesap açılış işlemlerinin ardından limit çalışması yapılması adına mali tablolar talep edilir. Mali tablolar belge olarak sunulabileceği gibi bankadaki müşteri temsilcisine e-posta yoluyla da iletilebilir. Ayrıca vergi levhası, oda kayıt belgesi, faaliyet belgesi, imza beyannamesi gibi evraklar da limit çalışması öncesinde bankaya ibraz edilir.
Bankanın ilgili tahsis müdürlüğü, firmaya çek karnesi için belirli bir limit açar. Bu limitte her bir çek yaprağının karşılığı 3.600 TL olacaktır. Bu tutar, 2022 çek yaprak bedeli olarak da bilinmektedir. Örneğin; 100 yaprak çek karnesi limiti açılacaksa söz konusu müşteriye 360.000 TL çek karnesi limiti açılması gerekir. Banka, gerekli gördüğü durumlarda çek kullanımı için teminat isteyebilir. Bankaların çek müşterilerinden talep edebileceği teminat türleri şunlardır;
- Gayrimenkul ipoteği (konut, arsa, bağ, bahçe, dükkan vb.)
- Nakit rehini (vadesiz veya vadeli hesaplarda blokeye alınacak türden TL, USD, EURO ya da bankanın kabul edeceği başka bir para birimi üzerinden)
- Taşıt rehini (Bankanın kabul edeceği bir taşıt, rehinli olarak bankaya bırakılabilir)
- Temlik sözleşmesi (Özellikle kamu kurum ve kuruluşlarından alınan temlikler, nakit blokeden sonra en önemli teminatlardan biridir)
Bankadan Çek Almak için Ne Gerekli?
Bankanın ilgili tahsis müdürlüğünün ilk olarak müşteriye çek karnesi limiti açması gerekir. Limit açıldıktan sonra Genel Kredi Sözleşmesi ve buna bağlı evraklar için imza alınacaktır. Eğer limit belirli bir teminat ile şart koşulmuş ise çek karnesi talep edebilmek için teminat alımlarının tamamlanması gerekir.
Çek talep aşamasında müşteriden çek talep formu, çek ücret ve bilgilendirme formu gibi evraklara imza alınır. Ayrıca adli sicil kaydının e-devlet çıktısı da istenebilir. Daha önce çek kullanmayan kişilerden Findeks üyeliği de istenmektedir. Farklı bir bankadan daha önce çek kullandığı için Findeks üyeliği bulunan işletmelerin tekrar üyelik almalarına gerek yoktur. Findeks paketi satın alınmayacaksa Findeks üyeliği için herhangi bir ücret ödemeye gerek olmayacaktır.
İmzalar ve çek için istenen belgeler alındıktan sonra çek talebi bankanın matbaasına yönlendirilir. Çek, ortalama 1 hafta 10 gün içerisinde banka şubesine gelecektir. Bankaya gelen çek, müşteri temsilcisi tarafından firmaya teslim edilecektir. Çek teslimi esnasında çek karnesi alındı makbuzuna da imza alınır ve bu imza sonrasında çekin teslimi tamamlanmış olur.
Çek Koçanı Almak için Gerekenler
Çek koçanı almak için gerekenler, hemen hemen her şahıs firmasını ve ticari şirketi ilgilendirmekte. Çek alma şartları olarak da bilinen bu maddeleri aşağıdaki gibi sıralamamız mümkün;
- Vergi levhası alınmalıdır.
- Bankada mutlaka çek hesabı açılmalıdır.
- Firmanın en az 1 yıldır faaliyetinin bulunması gerekir.
- Çek talebi, doğrudan şirket yetkilileri ya da vekaletname ile vekil kılınmış kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Şirket sahibi ya da ortağının çek kullanımı ile alakalı bir yasağı bulunmamalıdır.
- Şirketin ya da şahıs firmasının arkası yazılan ve ödenmemiş çeki bulunmamalıdır.
- Şirket ya da şahıs firması adına kullanılan kredili ürünlerin ödemesinde gecikme olmamalıdır.
- Şirket veya şahıs firması adına haciz, icra ve kanuni takip gibi kayıtlar olmamalıdır.
- Şahıs firmalarında firma sahibi, şirketlerde ise şirket adına Findeks üyeliği oluşturulmalıdır.
- Çek alabilmek için talepte bulunan firmanın ticari geçmişinde herhangi bir olumsuzluk bulunmamalıdır.
- SGK ve vergi borcu gibi kayıtlar olmamalıdır.
Şahıs Şirketi Çek Alabilir mi?
Şahıs şirketleri, firmalarını tescil ettikten sonra vergi levhası alarak çek talebinde bulunabilirler. Bankalar, şahıs şirketlerine tacir nama (emre) ve tacir hamiline şeklinde çek vermektedirler. Hamiline çek elinde bulundurana çeki tahsil etme hakkı verirken nama çeklerde ise son cirantanın tahsilat yetkisi söz konusudur. Ayrıca tacir nama olarak basılan çeklerde ilk cironun mutlaka çekin ön yüzünde adı ya da unvanı yer alan firma tarafından yapılması gerekecektir. İlk ciranta çek muhatabı değilse çek geçersiz olacaktır.
Şirket Olmadan Çek Almak İçin Gerekenler
Adına bir şirket ya da vergi levhası olmayanlar, bireysel kredi performanslarının yeterli olması halinde çek alabilirler. Her ne kadar bu durum yasal bir dayanak olsa da bankalar ticari ya da şahıs firması olmayanlara kolay kolay çek vermezler. Tacir olmayan hamiline ve nama şeklinde basılan bu çekler, yalnızca özel müşterilere sunulmaktadır. Söz konusu şahsın o bankada ciddi bir mevduatı bulunuyorsa bankadan çek talep etmesi mümkündür.
Özellikle geçmiş yıllarda oldukça prestijli bir bankacılık ürünü olarak dikkat çeken çek koçanı, adına şirket olmasa da bankalarda yüksek mevduatı bulunanlara tahsis edilen bir ödeme aracıydı. Günümüzde de şirket ortağı ya da şahıs firması olmadığı halde çek kullanabilenlerin sayısı oldukça fazladır.
Teminatsız Çek Veren Bankalar
Ticari reyting notu yeterli olmayan ortaklıklar ve şahıs işletmeleri, herhangi bir teminat vermeden çek alabilirler. Ne var ki özellikle yeni kurulan firmalar, teminat olmadan çek almakta zorluk çekmektedirler. Yeni kurulan bir firmanın bir bankada önemli bir mevduatı bulunuyorsa teminat alınmadan da çek verilebilir.
Teminatsız çek veren bankalar dendiğinde akla ilk gelen bankalar şunlardır;
- Kuveyt Türk
- Ziraat Bankası
- Garanti BBVA
- Vakıfbank
- Albaraka Türk
- Türkiye Finans
- QNB Finansbank
- Halkbank
- ING Bank
Gerekli şartları sağlayanlar, listede yer almayan bankalardan da çek alabilirler. Ayrıca yukarıdaki listede yer alan bankaların her müşteriye teminatsız çek verebilecekleri söylenemez.
